Cần ngay các biện pháp sử dụng tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than

Nhiều nước trên địa cầu sản xuất điện từ nhiệt điện than đã lắp đặt tối đa lượng tro xỉ làm nguyên liệu cho các ngành sản xuất vật liệu xây dựng. 

Bãi thải xỉ của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
 

Việt Nam đã gia công nhiệt điện than từ lâu, tới nay, dây chuyền điện đã có hơn 13.000MW nhiệt điện than. Tuy thế, nguồn tro xỉ của các nhà xưởng nhiệt điện thải ra lại chưa được tận dụng làm nguyên liệu cho chế tạo.

Ở hội thảo “Công nghệ nhiệt điện than và môi trường” vì Bộ Công Thương công ty mới đây, ông Linzupic & Keputhin - đại diện Tập đoàn KEPCO (Hàn Quốc) khẳng định, cả 2 loại tro xỉ được thải ra từ các nhà xưởng nhiệt điện (là tro bay và tro đáy lò) đều được tận dụng tối đa. "Đối cùng nhà máy chúng tôi thì tro xỉ không phải là chất thải nhưng nó là nguồn vật liệu quý, kể cả tro bay và tro đáy lò. Đối với tro bay được nhà máy chúng tôi tái chế sử dụng trở nên nguyên liệu trong ngành xi măng, còn tro đáy lò cũng được nhà máy chúng tôi dùng hết, để làm nguyên liệu trong nghề kiến trúc và xây dựng. Ngay cả đối cùng tro bay nhà máy chúng tôi cũng tiến hành thu hồi lại ở mức tối thiểu là 5% làm nhiên liệu của lò, nghĩa là nhiên liệu của máy trở lại làm tác dụng của than".

Dường như đó, tại Việt Nam trung bình mỗi năm có hơn 15,7 triệu tấn tro xỉ, thạch cao được thải ra từ 20 nhà xưởng nhiệt điện than đang vận hành với tổng công suất đặt 13.110 MW, tiêu thụ khoảng 45 triệu tấn than/năm. Dự định tới năm 2020 có thêm 12 dự án nhiệt điện than được đưa vào vận hành, tổng công suất nguồn nhiệt điện than khi đó đáp ứng 24.370 MW, lượng tro xỉ mỗi năm thải ra môi trường lên tới hơn 25 triệu tấn. Và trong khi Việt Nam là nước đang phát triển, đa phần công trình, dự án xây dựng cần nguồn vật liệu (đất, đá, cát, sỏi…) để san lấp mặt bằng. Việc sử dụng tro xỉ thải từ các nhà xưởng xi măng đã được nhiều nước thiết kế làm gạch không nung, sản xuất xi măng… lại chưa được tận dụng. 

Bây giờ, ngoài một số ít nhà máy như Nhiệt điện Phả Lại tiêu thụ được nguồn tro bay cho gia công xi măng và tro xỉ được người dân quanh vùng khai thác làm gạch thủ công thì hơn 15 triệu tấn tro xỉ đang để phung phí, dồn ứ, chất đống, thậm chí nhiều nhà xưởng không còn đủ khu chứa thải.

Ông Nguyễn Văn Thanh, Trưởng phòng An toàn sức khỏe và Môi trường (Nhà xưởng nhiệt điện Vũng Áng thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam) cho biết, Nhiệt điện Vũng Áng gần đây đã phải đình lại việc cung cấp tro xỉ và số lượng tồn kho đã lớn. "Hiện có nhiều đối tác chế tạo xi măng muốn lấy nhưng không đủ giấy tờ hợp lệ, nếu không cho vận chuyển sẽ có nguy cơ phải đóng cửa nhà xưởng. Các bộ, nghề cần sớm xem xét và tháo gỡ cho các công ty có mục đích sử dụng dùng tro xỉ làm vật liệu xây dựng để giải phóng lượng chất thải đang bị tồn"- ông Thanh kiến nghị.

Đáp ứng ông Hoàng Quốc Vượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, gian khổ lớn nhất thị trường Hà Nội bây giờ của các dự án nhiệt điện than là việc hoàn tất dây chuyền luật pháp, trong đó thiếu các quy chuẩn kỹ thuật về tro, xỉ lắp đặt làm các loại nguyên liệu xây dựng, san lấp mặt bằng… Một khó khăn nữa là lề thói tiêu thiết kế, là thị trường tiêu thụ. Việc thiết kế tro xỉ làm gạch không nung, tạo ra vật phẩm mới, làm sao để đối mới thói quen tiêu lắp đặt cũng là vấn đề đặt ra. Nếu chúng ta sử dụng được tro xỉ cho san lấp mặt bằng thì sẽ giải quyết hiệu quả, triệt để lượng tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện tại khu vực này- ông Vượng cho hay.

Ông Hoàng Quốc Vượng cũng cho rằng, đối với thời đoạn đầu khi thị trường thiết kế các sản phẩm chế tạo từ tro xỉ còn manh nha, còn rất mới thì việc giúp sức đối với các đơn vị dùng các tro xỉ nhà xưởng điện để làm nguyên liệu sản xuất ra các item VLXD về vốn, về đất đai, thuế khoá cũng hết sức cần yếu. Sau này khi người tiêu lắp đặt đã quen cùng các sản phẩm đó rồi thì các tương trợ có thể giảm dần… 

Ông Trần Viết Ngãi - Chủ toạ Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cũng cho rằng, cần có chính sách khuyến khích việc dùng tro xỉ làm nguồn vật liệu, tạo điều kiện về vốn vay ưu đãi cho các công ty, nhà gia công dùng tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện làm vật liệu, vừa giảm thải ra môi trường, vừa tận dụng được nguồn vật liệu quý này.

Được biết, Bộ Xây dựng đã liên kết với Bộ Công thương nghiệp lập “Đề án thiết kế tro xỉ thải từ các nhà máy nhiệt điện làm nguyên liệu xây dựng” trình Chính phủ ưng chuẩn trong tháng 11 này. Bộ Công thương khuyến nghị các cơ quan liên quan cần sớm ban hành quy định về điều kiện của công ty trong thu nạp, xử lý chất thải rắn bình thường phù hợp quy định ở Nghị định số 38/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Điều này sẽ giải quyết một cách triệt để vấn đề tro xỉ từ các nhà xưởng nhiệt điện đáp ứng đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ về một số biện pháp thực hành xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà xưởng nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón để làm vật liệu chế tạo, hoặc vật liệu xây dựng.

Xem tại: tủ điện công nghiệp