Vietnam - giấc mơ 2035 (4): Giáo dục nằm ở đâu?

Để vn biến thành một nền kinh tế doanh thu trung bình cao vào năm 2035, trong Thông báo tổng quan vietnam 2035, các chuyên gia kiến nghị sáu chuyển đổi cần thiết:

1. Tân tiến hóa nền kinh tế song song với nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực kinh tế cá nhân.

2. Tạo ra năng lực thay đổi thông minh, lấy khu vực kinh tế cá nhân khiến trọng điểm.

3. Nâng cao hiệu quả của giai đoạn thị trấn hóa, đẩy mạnh kết nối giữa các thành phố và vùng lân cận.

4. Phát hành vững bền về không gian và tăng mạnh tài năng đối phó với chuyển đổi khí hậu.

5. Đảm bảo công bằng và hòa nhập phường hội cho các nhóm yếu thế cùng với sự tạo ra của phố hội trung lưu.

6. Xây dựng một Nhà nước pháp quyền tiến bộ với nền kinh tế thị trường hoàn toản, hội nhập và thị trấn hội dân chủ phát hành ở trình độ cao.

Ảnh minh họa trên báo giaoduc.net.vn.

Trong hơn 160 trang của Lên tiếng, phần dành cho giáo dục chỉ chiếm một dung lượng rất khiêm tốn, khoảng 3 trang từ giữa trang 77 tới đầu trang 80.

Nhìn vào thành phần nhập cuộc biên soạn thảo Công bố, chỉ có độc nhất vô nhị một cựu thứ trưởng giáo dục là ông Bành Tiến Long, số còn lại phần lớn là chuyên gia kinh tế, nhà băng và bởi vậy, không có gì quá bất ngờ khi Giáo dục không được ân cần đúng mức trong Công bố.

Điều thời sự mới, can dự đến cuộc cách mạng công nghệ, khoa học, giáo dục mà một vài người gọi là cách mạng 4.0 thì hình như lại càng chẳng phải là ngành nghề niềm nở của các chuyên gia kinh tế?

Mục tiêu đề ra cho Giáo dục trong 20 năm đến là thay vì phổ cập Tiểu học hoặc Trung học Quán ăn, vn sẽ phổ cập giáo dục Trung học Phổ quát (Tr.79):

“Cân nhắc chuyển đổi nhị phân hệ riêng rẽ (Trung học Phổ quát theo hướng học thuật và kỹ thuật/ dạy nghề) thành một hệ thống duy nhất cho phép học theo nhị hệ để nhận bằng tốt nghiệp Trung học”.

Chấp hành yếu tố này có đồng nghĩa với việc sẽ xong xuôi ý kiến phân luồng ngay từ bậc rộng rãi, chỉ còn lại một hệ thống độc nhất vô nhị?

Phổ cập giáo dục Trung học Phổ thông liệu có đồng nghĩa với việc kết thúc trạng thái thi vào lớp 10, một điều gây đau đầu phụ huynh và những biến tướng của hiện tượng chạy lớp, chạy trường?

Dĩ nhiên, để vietnam trở thành nước thu nhập làng nhàng cao, hướng tới “thịnh vượng, thông minh, công bằng và dân chủ” vào năm 2035 mà thiếu những phân tích thấu đáo và kiến nghị chi tiết về vai trò và chính sách Giáo dục thì quả là hơi khó khăn nắm bắt.

Liệu đây có phải là căn bệnh kiếm được thức vốn tồn tại đa số năm qua, rằng giáo dục chỉ nên được đề cao về lý thuyết, ca tụng thật rôm rả trong các hội nghị để thầy trò đỡ tủi, còn thực tiễn thì nên để sau cuối bởi giáo dục không khiến ra gạo, sắt thép, máy bay, hoả tiễn…?

Nếu như nền giáo dục Việt Nam được tôn trọng đúng mức, xứng đáng với câu “giáo dục là quốc sách bậc nhất” thì không bao giờ có chuyện chấp nhận tập huấn lực lượng giáo viên từ những đối tượng“chuột chạy cùng sào”, không bao giờ có chuyện tổ chức công quyền thành phố cho người đập phá hội sở Bộ Giáo dục tham gia cuối những năm 80 thế kỷ trước.

Năm 2013, Trung ương ban hành một Quyết nghị (Quyết nghị số 29-NQ/TW - 4/11/2013) về thay đổi căn bản, đầy đủ giáo dục đào tạo.

Vậy nhưng dù Công bố tổng quan lên tiếng đầu năm 2016, nghĩa là nhì năm sau, những trở ngại nổi cộm trong báo cáo lại không phải có bóng vía của giáo dục.

Nền Giáo dục vietnam bậc phổ biến lúc thì “thực nghiệm”, lúc thì VNEN, lúc “nói không với bị động và bệnh thành tựu”, lúc “ngồi nhầm lớp”, trẻ em đi học lúc thì “tấn công hội đồng bạn học”, lúc  “thích là đốt”…

Với hiện trạng ấy lấy gì đảm bảo vietnam sẽ có một lớp người đủ năng lực và hành vi chấp hành 6 hàng ngũ yếu tố mà các chuyên gia nhà băng, kinh tế hay điều hành đề cập?

Ở bậc Đại học, vừa qua, lãnh đạo vài trường ngoài công lập và dư luận phản đối khỏe mạnh việc tập đoàn, địa phương chỉ tuyển nhân viên người tốt nghiệp đại học, kỹ sư tốt nghiệp các trường công lập, xem đó là quyết định không thích hợp với qui định của pháp luật hiện hành.

Dường như đó có thể điểm danh một số chục trường Đại học công lập gắn với cụm trong khoảng “lùm xùm” và không nên không thể tinh được khi xuất hiện những tên trường thuộc hàng uy tín nhất hai toàn quốc như Bách Khoa, Kinh Tế, Ngoại Thương…

Thật tình, người viết không quá bất ngờ khi thiết kế “quy hoạch” tương lai tổ quốc, dân tộc, người ta không mấy quan tâm đến giáo dục, vấn đề này vốn là truyền thống “từ xưa đến nay” dựa theo ý cụm trong khoảng đã được sử dụng trong Báo cáo.

Các văn bản, nghị quyết, luôn bỏ ra cho Giáo dục những lời có cánh, thực tiễn Giáo dục luôn là ngành nghề được dành đầu tiên sau An toàn, Quốc phòng, Ngoại giao, Vốn đầu tư, v.v… Tóm lại, cấp ưu tiên của Giáo dục luôn là cấp “đội sổ” và cho nên “Non sông đội sổ” chỉ là hệ quả thế tất.

Ưu tiên về kinh tế, thể dè bỉu… không sai vì đó là phản ứng dồn nén một thời gian dài nhưng đó là những khó khăn có tính “ăn xổi”, những vấn đề cốt lõi, lâu dài của đất nước là “trồng người” thì cần đến hàng trăm năm và chẳng thể “ăn xổi” - như lời căn dặn của Cụ Đại dương.

Quốc gia sẽ tiến về đâu, khi chủ trương ăn xổi của chúng ta lại thích hợp, lại được phụ họa bởi một vài cao kiến “ăn xổi” của những người vốn không thể nói là thông suốt 100% tính cách người Việt?

Thời Pháp thuộc, bè cánh thực dân thực thi chính sách “dân ngu dễ trị”, cách mạng tháng 8/1945 xóa bỏ cách thức thực dân phong kiến nhưng tàn tích của nó thì chưa chắc đã biến mất hoàn toàn, vẫn còn đâu đó quan điểm “dốt thì dễ bảo”, cấp trên dốt không mấy khi có cấp dưới nhiều năm kinh nghiệm.

Lãnh đạo dốt không mấy khi chọn người tài vào ekip của bản thân mình.

Giáo sư Ngô Bảo Châu chuyện trò cùng thầy giáo, những người làm công việc giáo dục (Ảnh: nld.com.vn).

Chỉ việc thi tuyển công bình thầy giáo các cấp, nửa thế kỷ vẫn làm chưa tốt, lời hứa hẹn “giáo viên sống được bằng lương” chẳng biết tới bao giờ mới thành thực tế, chỉ một việc huỷ bỏ tổ chức cơ bản các trường Cao đẳng, Đại học chúng ta mất hàng chục năm chưa thể bắt đầu.

Chỉ việc ban hành văn phiên bản quy phạm qui định về giải quyết công dân sử dụng bằng “dởm”, mấy chục năm chúng ta vẫn không dám đưa thành một yếu tố trong luật bởi cư dân ít dùng bằng “dởm” mà chủ yếu là cán bộ, đảng viên!

Vì sao không muốn xử lý, sợ xử lý người mua bằng “dởm”?

Vì có khi đó lại là thủ trưởng của người có bằng thật - như ông Trưởng ban Công ty Thành ủy Vị Thanh, Hậu Giang vừa mới đây! Và cũng còn một sự thực khác, rằng nếu không cùng đẳng cấp “dởm” thì thật khó để ngồi cùng “mâm” với nhau!

Suy cho cùng, giáo dục không có chỗ trong giấc mơ vietnam 2035 cũng chẳng có gì phải bi tráng vì số phận giáo dục lâu nay vẫn thế.

Vòng nguyệt quế đội trên đầu vài hôm sau là vứt vào sọt rác, chỉ có chiếc huy chương đeo dưới cổ là được trân trọng treo trong tủ trưng ở phòng khách hay phòng truyền thống?

Mà lại, liệu người Việt có cần phải học hết Trung học Đa dạng rồi mới nghĩ đến chuyện học nghề hay có thể đi khiến sớm hơn để trang trải gian truân cuộc sống? Và Đại học có phải là bậc thang danh vọng độc nhất bỏ ra cho những con người chỉ cần một cuộc sống bình dị?

Ví như những bộ óc kiệt xuất không trả lời được nghi vấn ấy thì đời nào, hãy để các cháu sinh viên tự sắm câu trả lời theo nguyên tắc “trời sinh voi, trời sinh cỏ”?

Và đời nào, 20 năm nữa, khi vấn đề kiện kinh tế trở thành khá giả, khi mái ấm cán bộ, công chức đều có ôsin thì chẳng cần tới giáo dục công cộng, chỉ cần nền “giáo dục ôsin” là đủ vì trẻ con sẽ ăn món ăn kiểu ôsin, nói theo giọng ôsin và thân với ôsin hơn thân với bác mẹ?

Liệu ngành nghề Giáo dục có nên xây đắp riêng một chuyên đề “vietnam - giấc mơ giáo dục 2035” thay vì trông đợi vào ba rường cột của Chính phủ và Nhà băng nhân loại?

Tham khảo thêm: tin tức nhanh nghệ an