Những ngày ở phường Trà Cang (quận Nam Trà My, Quảng Nam) chúng tôi chứng kiến cảnh người dân mang gà trắng ra các điểm bán hàng hóa đổi gà đen để cúng cái chết xấu.
Đổi gà về cúng ma
Chiều mở màn xuống núi, tại một quán siêu thị nhỏ lẻ nóc Tắk Lăng, thôn 2, phố Trà Cang khách đến mua hàng nhộn nhịp.
Họ đến đây chính yếu mua rượu về uống sau một ngày lên nương mệt nhọc. Trong đám người đó, có nhị người thiếu nữ là chị Biển Thị Néo và Hồ Thị Thiên cầm một con gà đến quán, bộ lông có đốm trắng, đốm tiến thưởng.
Tôi hỏi: Nhì người mang tới đổi rượu à? Chị Néo đáp theo kiểu nhát gừng: Không phải. Rượu có làng tậu rồi. Vậy đem gà tới khiến cho gì? Tôi hỏi tiếp. Chính mình tới đổi gà đem về cúng cái chết xấu.
Nghe vậy, chủ quán chen tham gia cho hay: Trong làng mới có một tuổi teen ăn lá ngón trầm mình, người địa phương mới chôn cất lúc chiều. Ở đây ăn lá ngón được họ ý kiến là cái chết xấu. Sau khi đưa vào rừng ma dứt, làng bắt buộc làm cho một cái lễ chặn trục đường ma về. Lễ vật chỉ một con gà, rượu và vài “đồ nghề” do thầy cúng soạn ra.
Bà Hồ Thị Thiên đổi gà trắng lấy gà đen.
Lần theo câu chuyện, chúng tôi được biết, người xấu số chết thật là Biển Văn Thá (16 tuổi) con bà Đại dương Thị Quen. Theo lời kể, Thá tìm tới cái chết vì buồn bã, cha đã tắt hơi, nhì mẹ con Thá ở với nhau. Xưa nay, Thá bị bệnh không khiến được công việc gì, hàng ngày ăn bám vào người mẹ. Bi đát tủi phận đau nhỏ bé miên man, Thá ra sau nhà, hái một nắm lá ngón và lấy một ít muối trắng cho tham gia miệng. Thá nằm từ chiều hôm trước, tới trưa hôm sau đại chúng mới nhận thấy đã tử chiến.
Tôi nói: Thá nghĩ lẩn quẩn thôi mà! Bà Thiên quả quyết: “Trời ơi! Chết xấu chứ chi nữa. Ở đây ăn lá ngón, treo cũ rích là chết xấu hết. Nó chết do con ma rừng bắt chứ không bạn nào làm cả. Mỗi cái chết rứa cả làng phải cúng đó. Mà lễ cúng ko phải gà trắng, chỉ cúng gà đen nên chính mình phải đem đi đổi”.
Bà Thiên và Néo đưa gà đen về làm lễ cúng tuyến phố bịt ma.
Tôi hỏi tiếp: Gà trắng, cũng như gà đen cả thôi, cúng gà nào chẳng được? Bà Thiên đáp: Không được, trong khoảng lâu người Xê Đăng cúng ma xấu phải là gà đen, giờ mình theo rứa. Chỉ một cái lông màu trắng bản thân mình cũng không cúng được. Tôi hỏi tiếp: Sao không nuôi gà đen mà cúng lại nuôi gà trắng vậy? Bà Thiên cười: Hắn đẻ ra bản thân mình có nhân thức mô, mà nuôi rồi đi đổi cũng dễ mà.
Cuộc mua bán tại quán rất sòng phằng giữa chủ quán và người dân. Con gà được đưa lên bàn cân, giả dụ trọng lượng thừa ra thì chủ quán trả thêm tiền cho người đổi, còn thiếu người đổi sẽ bù thêm. Người địa phương không ý kiến gà ngon hay dở, chỉ chú ý đến màu lông của con gà.
Trong khoảng bao đời này, người Xê Đăng có tục lệ, người chết xấu có thể bắt người sống. Họ rất sợ con ma sẽ về làng và bắt một người nào đó. Hôm Thá chết, người trong làng giục gia chủ lập cập đưa đi an táng. Chưa cần mẹ Thá lo thì bạn bè của Thá cùng đám bạn teen đã kiếm chiếc chiếu quấn thi hài Thá đưa ra rừng ma. Hoàn thành việc, cả làng làm một lễ cúng chặn ma về được đơn vị ngay tại tuyến phố đưa Thá ra rừng ma đoạn giáp với làng.
Đám giới trẻ chuẩn bị trang bị cho lễ cúng ngay con đường đưa Thá tham gia rừng ma chôn cất.
“Bản thân là em gái của mẹ Thá, từ nhỏ dại đến lớn nó hay đến nhà bản thân chơi lắm. Giờ phải cúng bịt các con phố nó về để không bạn nào bị ma bắt. Ngoài con gà này thì cần thêm nhiều rượu lắm để quần chúng ngồi uống. Lễ cúng này sẽ giúp mái ấm mình không bị ma xấu về bắt người. Mình làm lễ không cho riêng gia đình mà mong cả được yên ổn để con ma quấy rối”, chị Néo chia sẻ.
Người lạ không được tham dự
Lễ cúng ma xấu của người Xê Đăng được tổ gần như lần, cứ nhà này doanh nghiệp tới nhà khác khiến cho. Nhà cúng ngoài tuyến đường, nhà cúng trong nhà. Như lễ cúng chặn mà xấu về làng, sau khi khiến cho con gà xong, cả làng dồn vào một chỗ ra con đường hôm đưa Thá đi táng làm cho lễ.
Từ chiều vài bạn trẻ trong làng chọn lựa nhị cây đót to, mập chưa trổ bông. Mỗi cây chỉ để lại 7 lá, sau đó gấp cho ngắn lại. Trên cây đót, buộc thêm nhì lá cây rừng to bằng bàn tay và hai chùm cây trồng giắt tham gia thân cây đót. Sau khi chấm dứt, họ cắm ngay con đường mòn hôm đưa Thá tham gia rừng ma và thi hành lễ cúng.
Thầy cúng bắt đầu làm lễ
Theo quan điểm của người Xê Đăng, những bạn nào chết xấu làng không thương, sau mỗi cái chết phải chặn tuyến phố về làng. Còn những bạn nào không phải chết xấu, làng tậu quan tài về mái mai táng đàng hoàng, không bịt trục đường làm gì. Khi xong các phần sẵn sàng, thầy cúng cầm trên tay một con rựa để gần trán, miệng đọc lẩm nhẩm liên tục bằng tiếng Xê Đăng để khiến lễ.
Lúc này, đầy đủ công chúng trong làng đuổi chúng đi với nguyên nhân: Người lạ không được tham gia đây, mời ra ngoài để cho làng hành lễ. Tôi xin: Cho đứng cách 20m nhìn vào được không? Một bạn teen quát: Chẳng ngó nhìn chi hết, cán bộ đi cho. Bà con đã nói rồi, không cho khách hàng nào ngoài làng vào cả, đứng từ xa cũng không được.
Người này phân trần: “Hôm nay làng làm cho lễ bịt các con phố ma về, để nó về làng bắt người. Trong khoảng đầu năm đến giờ có 2 người chết vì ăn lá ngón rồi. Cứ liên tục như ri thì làng hết người mất thôi, làng không muốn mất thêm một nữa mô. Lễ cúng mong muốn dân làng được an ninh, ma không về quấy phá. Cán bộ là người lạ nếu tham gia con ma bắt thì tội lắm. Công chúng vừa thương cán bộ, vừa thương dân làng đấy”.
Nói xong xuôi, người này ngỏ ý thêm: Có một bí quyết muốn vào làng thì cán bộ phải nhập cuộc nhưng vấn đề kiện sáng mai mới ra được khỏi làng. Nếu đặt chân vào đây mà không thực hiện đúng lễ nghi sẽ bị phạt 1 con trâu, 3 con heo và 10 con gà và rượu. Giờ cán bộ chọn lựa cách thức nào? Người này hỏi. Nghe vậy, tôi bảo đồng nghiệp chính mình đi ngay.
Đem chuyện hỏi một chủ quán sắm sửa tại đây thì người này kể: Hậu phi chồng họ lên đây gần 10 năm mua sắm, những người trong nóc quá thân quen. Thế nhưng mỗi khi lễ cúng ma xấu họ cũng không cho tham gia, huống biển là người lạ như chúng tôi. Bởi họ ý kiến, sự xuất hiện của người khác sẽ không tốt cho làng, phần con mà theo người lạ để làm hại, tương tự làng cũng không muốn. Bởi vậy, họ kiêng cữ việc này.
Người Xê Đăng uống rượu bằng cốc, thay nước.
Người này kể tiếp: Bí quyết đây mấy năm, khi đang làm cho công trình các con phố cho người địa phương, một hôm ống dẫn nước tự chảy trên núi bị hỏng. Người anh nuôi đám công nhân đi sửa thì không may tham gia làng lúc đang cúng ma xấu. Thấy người lạ, cả làng giữ lại không cho ra ngoài, dù rằng đã cố giải nghĩa.
“Thấy đi lâu không về, đại chúng sợ gặp mặt chuyện rủi ro liền kéo nhau đi sắm. Lần theo trục đường ống dẫn nước, khi tới làng thấy dân chúng đang doanh nghiệp lễ cúng, anh nuôi ở trong đó. Nhân thức sự việc, đại chúng xin làng cho anh nuôi về nhưng họ khăng khăng không cho, còn chúng tôi bị đuổi thẳng cánh. Vì thế, đến sáng mai anh nuôi mới trở về trong tình trạng say xỉn. Bởi khi tham gia làng, họ mời uống rượu thâu đêm”, chủ quán này kể.
Nguồn: Đắc Thành (Nông nghiệp VN)
Có thể bạn quan tâm: váy ngủ tiếng anh là g
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét